I. Tổng quan tình hình thị trường lúa gạo 2021
Thị trường lúa gạo Thế giới
Tình hình sản xuất tiêu thụ
Trong năm 2021, số liệu từ các tổ chức thế giới đều cho thấy sản lượng lúa gạo toàn cầu đều tăng so với năm trước.
Cụ thể, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), sản lượng sản xuất gạo toàn cầu năm 2021 ước khoảng 511,7 triệu tấn, tăng 0,9% so với năm ngoái.
Theo tính toán của Tổ chức Nông lương Thế giới (FAO), sản lượng tiêu thụ gạo thế giới năm 2021 đạt 518,9 triệu tấn, tăng 1,6% so với 2020.
Còn theo Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế (IGC) ước tính sản lượng tiêu thụ gạo năm qua ở mức 510 triệu tấn, tăng xấp xỉ 1%. Điều này càng làm cho thị trường lúa gạo sôi động hơn giữa đại dịch.
Sản lượng gạo của Thái Lan, thị trường lúa gạo cũng như xuất khẩu gạo lớn thứ ba thế giới sau Ấn Độ và Việt Nam, dự kiến sẽ tăng trong 2022, với sản lượng gạo xay xát ước đạt 20 triệu tấn nhờ nguồn cung nước dồi dào, tăng hơn 3 triệu tấn so với 2021. Năng suất lúa của Thái Lan trung bình đạt 450 kg/rai, thấp hơn đáng kể so với Việt Nam là 900 kg/rai và của Ấn Độ là 800 kg (1 rai = 0,16 ha).
Diễn biến giá lúa gạo thế giới
Chỉ số giá gạo FAO trung bình đạt 99,9 điểm trong tháng 11, giữ nguyên so với tháng trước nhưng vẫn giảm 8% so với cùng kỳ năm ngoái.
Biểu đồ biến động giá lúa gạo theo chỉ số FAO
(Mặc định khung giá gạo 2014-2016 ở mức 100, chỉ số giá FAO theo dõi biến động giá trên thị trường gạo thông qua việc so sánh chênh lệch giữa mức giá thời điểm đó với trị số trung bình của giá gạo 2014-2016, từ đó index ra chỉ số giá hiện tại (FAO = (Giá hiện tại / Trị trung bình giá 2014-2016)*100).
Nhìn vào biểu đồ, sự sụt giảm của giá gạo chủ yếu đến từ nguồn cung dồi dào của Gạo Indica và Gạo nếp trong khoản giai đoạn nửa sau 2021 (H2/2021). Dù giá của dòng Gạo Nhật Bản có mức tăng ấn tượng và xuyên suốt 2021, nhưng do chiếm tỷ trọng thấp trong toàn ngành không đủ sức kiềm lại đà rớt giá của thị trường. Đến thời điểm cuối năm giá gạo đã có sự hồi phục nhẹ do giá gạo Indica đi ngang và tăng nhẹ đến từ Gạo Aromatic, Gạo nếp. Điều này giúp ổn định thị trường lúa gạo thế giới trong Q4/2021.
Trong tuần cuối tháng 12, theo Reuters, giá gạo 5% tấm của Việt Nam được báo ở mức 395 – 400 USD/tấn, mức thấp nhất kể tuần tính đến ngày 26/8. Giá đã giảm khoảng 5 USD/tấn so với mức 395 – 405 USD/tấn của một tuần trước đó, do các kỳ nghỉ lễ. Ngoài ra, nguồn cung trong nước đang ở mức thấp và sẽ không bắt đầu tăng cho đến khi thu hoạch vụ đông xuân bắt đầu từ tháng 2.
Thị trường lúa gạo Việt Nam
Tình hình sản xuất/ tiêu thụ lúa gạo:
Cả vụ mùa năm nay, cả nước gieo cấy được 1.559,7 nghìn ha, thu hẹp diện tích đi tầm 1.7% so với năm trước; năng suất ước tính đạt 51,7 tạ/ha, tăng xấp xỉ 1.2% so năm rồi; sản lượng đạt 8,07 triệu tấn, giảm 36,2 nghìn tấn.
Năng suất lúa tăng thấp hơn tỷ lệ thu hẹp diện tích trồng lúa (1.2% vs -1.7%), về lâu dài nếu không có hướng khắc phục sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn nguyên liệu gạo cho hoạt động xuất khẩu, gây mất cân đối cán cân xuất nhập của thị trường lúa gạo nội địa.
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp – Phát triển nông thôn (NN-PTNT), khối lượng gạo xuất khẩu năm nay đạt tương đương năm 2020 với giá trị mang về trên dưới 3,27 tỷ USD, tăng 4,8% so với năm ngoái. Diễn biến này cho thấy xuất khẩu gạo của Việt Nam đang đi đúng hướng giảm khối lượng, tăng giá trị xuất khẩu nhờ nâng cao chất lượng.
Diễn biến giá lúa gạo Việt Nam
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), giá xuất khẩu gạo năm 2021 đã đạt 530 USD/tấn, tăng 8% so với năm trước.
Tính cả năm 2021, giá lúa thường IR50404 đạt bình quân 5.600 đồng/kg, giá lúa chất lượng cao OM 5451 đạt 5.600 đồng/kg.
Để cập nhật tình hình giá và biến động giá lúa gạo Việt Nam nói chung Team có thể tham khảo trên Vietnambiz.
Nếu cần cập nhật sâu và chi tiết hơn giá lúa gạo theo địa phương thì có thể tìm ở trang Thị trường lúa gạo.
II. Các đòn bẩy kích thích thị trường lúa gạo tăng trưởng
Sức tiêu thụ nội địa tăng do giãn cách
Giãn cách xã hội trở thành thời cơ giúp lượng tiêu thụ gạo tăng vọt. Động lực tăng trưởng chính đến từ:
– Sức mua hàng tiêu dùng tăng do tâm lý tích trữ trong suốt thời gian giãn cách vì dịch bệnh.
– Cũng như hành vi tiêu dùng thay đổi khi khách hàng bắt đầu rời bỏ thói quen ăn uống ngoài hàng quán, để ở nhà quay quần bên mâm cơm với người thân.
– Cũng trong gia đoạn giãn cách, trên tổng thể mạng lưới phân phối không liền mạch, tuy nhiên trong các thành phố lớn, các kênh phân phối chính trên thị trường lúa gạo vẫn hoạt động bình thường và còn mở rộng hơn.
Giá xuất khẩu gạo tăng
Đầu năm 2022, trên thị trường thế giới, giá gạo 5% tấm của Việt Nam đang là 393 USD/tấn, chỉ thấp hơn Thái Lan 8 USD/tấn nhưng vẫn cao hơn gạo Ấn Độ 55 USD/tấn và Pakistan 45 USD/tấn. Điều này cho thấy giá cả và chất lượng gạo Việt Nam đang được đánh giá cao.
Cá biệt như thị trường EU, lượng gạo thơm của Việt Nam xuất khẩu năm 2021 tăng 28,4% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Giá gạo Việt Nam cũng có mức tăng mạnh nhất so với các nguồn cung khác, tới 20% và đạt trung bình 781 USD/tấn.
Tăng tỷ trọng gạo chất lượng cao trong tổng thể bức tranh sản xuất gạo
Thời gian vừa qua, nhiều thị trường đã bổ sung thêm những quy định mới về yêu cầu chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm đối với nông sản nhập khẩu, trong đó có gạo.
Đặc biệt là thị trường EU, theo Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA), EU cấp cho Việt Nam hạn ngạch xuất khẩu 80.000 tấn/năm, nhưng nếu chất lượng gạo tốt thì con số này hoàn toàn có khả năng sẽ tăng lên, vì nhu cầu nhập khẩu gạo của EU hiện lên đến 2,3 triệu tấn/năm với trị giá 1,4 tỷ euro.
Về thị trường nội địa, đại diện Công ty Gạo Hoa Sen cho rằng, hành vi tiêu dùng đã thay đổi theo hướng quan tâm nhiều đến sức khỏe, nguồn gốc và tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm. Do đó, những dòng gạo chất lượng cao sẽ được mở rộng và giúp nâng cao và đa dạng hóa hơn cho thị trường lúa gạo trong nước.
III. Các lực cản hiện hữu của thị trường lúa gạo Việt Nam
1. Thách thức do tác động biến đổi khí hậu, nước biển dâng, hạn mặn, dịch bệnh…
2. Yêu cầu khắt khe của thị trường về các tiêu chuẩn, an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường rất cao vì gạo là mặt hàng nhạy cảm.
3. Hiện nhiều nước có xu hướng tự cung tự cấp lúa gạo, hạn chế nhập khẩu. Một số nước áp dụng công nghệ, khoa học vào sản xuất gạo để nâng cao năng suất. Điều này khiến thị trường lúa gạo bị cạnh tranh rất gay gắt.
4. Không chỉ trên thị trường thế giới mà hạt gạo Việt Nam cũng đang phải chịu sức ép cạnh tranh ngay trên sân nhà (nhất là các thành phố lớn) với gạo của Thái Lan.
5. Chất lượng gạo xuất khẩu còn thấp, tỷ lệ gạo trên 15% tấm còn chiếm tới 36%.
6. Sản xuất lúa còn thiếu tính bền vững, quy mô sản xuất nông hộ nhỏ lẻ, manh mún, giá thành còn cao và giá trị gia tăng thấp, cơ giới hóa còn chậm, tổn thất sau thu hoạch lớn (hiện nay tỷ lệ tổn thất sau thu hoạch của nước ta là 13-16%, Thái Lan khoảng 7-10%).
7. Số lượng doanh nghiệp tham gia vào các hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp ít về số lượng, quy mô nhỏ, năng lực hạn chế, do đó các hợp đồng liên kết hạn chế cả về số lượng lẫn chất lượng.
8. Cơ sở hạ tầng, công nghệ phục vụ bảo quản, chế biến nông sản thiếu, làm tăng tổn thất và giảm chất lượng trong quá trình bảo quản. Công nghiệp chế biến sâu các sản phẩm từ gạo chưa phát triển đồng đều, nhất là các sản phẩm phụ chưa được chế biến để nâng cao giá trị gia tăng.
IV. Dự báo tình hình thị trường lúa gạo 2022
Tiêu dùng nội địa
Theo thống kê về ngành hàng lúa gạo, đến đầu tháng 2/2022, diện tích lúa đã thu hoạch đạt 391.800 ha, bằng 104,9% cùng kỳ năm trước. Sản lượng đã thu hoạch đạt 2,08 triệu tấn, bằng 106% so với cùng kỳ năm trước. Năng suất bình quân đạt 53,2 tạ/ha, bằng 101% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng lúa gạo hiện nay đáp ứng đủ cho tiêu dùng trong nước, chế biến, sử dụng làm thức ăn chăn nuôi và xuất khẩu những tháng đầu năm 2022.
Xuất khẩu
Xuất khẩu gạo trong năm 2022 được dự báo sẽ có sự bứt phá mạnh mẽ bởi nhiều yếu tố hậu thuẫn có lợi cho cả doanh nghiệp và người trồng lúa:
– Nhu cầu và giá lương thực trên thế giới tăng
– Sức chống chịu của DN tăng
– Trên hết là DN Việt Nam đã có thêm nhiều kinh nghiệm để ứng phó linh hoạt, sản xuất an toàn trong dịch Covid-19, đảm bảo nguồn cung phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Các doanh nghiệp cũng khẳng định, xuất khẩu gạo sẽ tăng từ tháng 3/2022, khi vụ đông xuân cho thu hoạch rộ.
Năm 2022 còn là một năm bản lề cho ngành gạo Việt Nam thâm nhập và tăng trưởng trong thị trường lúa gạo EU, nơi hứa hẹn có nhiều tiềm năng về nhu cầu tiêu thụ lẫn giá bán cao bởi hỗ trợ của Hiệp định Thương mại tự do EU-Việt Nam (EVFTA).
Theo đó, EU sẽ tự do hóa hoàn toàn đối với gạo tấm. Cam kết này giúp Việt Nam mỗi năm có thể xuất khẩu khoảng 100.000 tấn vào EU. Đặc biệt, đối với sản phẩm từ gạo, EU sẽ đưa thuế suất về 0% sau 3-5 năm, mở ra cơ hội để gạo Việt Nam có lợi thế để cạnh tranh với gạo của các nước khác khi xuất khẩu vào thị trường này.
V. TỔNG KẾT:
Ngành gạo Việt Nam đang đứng trước một cơ hội to lớn để vươn mình xa hơn nữa trên thị trường lúa gạo quốc tế, mở cánh cửa vốn trước đây vẫn hẹp để vào các thị trường khó tính như EU hay các nước châu Mỹ.
Để đạt được điều đó việc không ngừng tăng cường các nguồn lực nội tại như cơ sở vật chất về hệ thống logistic (các tuyến đường cao tốc huyết mạch giúp khơi thông Đồng Bằng Sông Cửu Long – vựa gạo của cả nước,…), các doanh nghiệp xuất khẩu gạo có tầm nhìn dài hạn trong việc hợp tác và bảo trợ người nông dân từ đầu vào cho đến đầu ra xuất khẩu,…
Có như thế ngành gạo Việt Nam mới đạt được vị thế vốn nên là của mình.
(Bài viết có sử dụng tư liệu từ Vietnambiz, Vnexpress, Thanhnien, Thoibaotaichinhvietnam)
From Teer with love ♥
CÁC BÁO CÁO NGHIÊN CỨU THỊ TRƯỜNG TRỌNG ĐIỂM KHÁC:
Tổng hợp Nghiên cứu thị trường KHÁCH SẠN, du lịch 2020 – Dự đoán 2021 – 2022
Tổng hợp nghiên cứu thị trường HỒ TIÊU và giá hồ tiêu 2021 – Dự báo 2022
ACTION, PLEASE!!
Kiến Thức Nên Có Giá Trị Của Nó.
Chiếc Web có đăng ký Google Adsense. 1 Click vào Quảng Cáo trên web là Google sẽ thay Team trả Teer 100 đồng tiền công cho hơn 5 tiếng đồng hồ Tìm tài liệu, Soạn thảo, Tổng hợp, Viết và Đem một bài hơn 2,100 từ đến Team. Cảm ơn Team mình. ⤵️⤵️⤵️
